In de Provinciale Staten waren woensdag 6 juli de Algemene Beschouwingen bij de Perspectiefnota. Naast natuurlijk de aanpak en zorgen van het stikstofprobleem wijdde fractievoorzitter ook woorden aan andere belangrijke thema's. Zo staat de krapte op de arbeidsmarkt hoog op onze agenda, met alle uitdagingen én kansen en de mobiliteit in de provincie. 

"Voorzitter, vandaag gaat het over stikstof en over boeren. Maar om andere onderwerpen niet uit het oog te verliezen wil ik met een paar andere zaken beginnen. Maar nog voordat ik daaraan begin wil ik opmerken dat we dankbaar mogen zijn voor alweer een Perspectiefnota met een solide meerjarige financiële basis, ondanks het wijzigende financiële toekomstbeeld.

Eerst de arbeidsmarkt: in bijna alle sectoren is er een tekort aan personeel. Deze krapte hebben we nog niet eerder op deze schaal meegemaakt. Is dat erg? Niet als er daardoor minder gevlogen wordt. Ook niet als we daardoor langer moeten wachten op een nieuwe laptop. En al helemaal niet als mensen met lage lonen eindelijk fatsoenlijk betaald krijgen. Maar het is wél erg als de kwaliteit van het onderwijs niet op peil blijft. Of als een rechtbank 1500 strafzaken niet kan behandelen.

De oorzaken van de tekorten zijn deels demografisch van aard en daarmee structureel. We zullen dus zo goed mogelijk om moeten gaan met deze nieuwe werkelijkheid en we kunnen wel stellen dat de krapte op de arbeidsmarkt een van de grote maatschappelijke vraagstukken is voor de komende jaren. Ook dit is een vraagstuk van verdeling van schaarste. Graag vernemen wij van het College welke visie zij hierop heeft: Hoe zorgen we ervoor dat belangrijke posten bemenst blijven? Maar ook: deze krappe arbeidsmarkt móet kansen bieden voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ziet het College op dit punt extra kansen voor de provincie? Collega Jan Westert zal later vandaag een motie indienen over de personeelsbehoefte van de provincie zelf.

En dan een ander punt: mobiliteit. Vervoer is een grote veroorzaker van de uitstoot van broeikasgassen en stikstof. Dit vraagt om verdere verduurzaming. Als het om openbaar vervoer gaat zijn we daar al een eind mee op weg. Maar er kan meer. Goede fiets- en wandelverbindingen moeten onze blijvende aandacht houden en uitbreiding van het openbaar vervoer ook. Daar hoort ook bij dat we moeten investeren in stations en aantrekkelijke stationsomgevingen. We houden de realisering van de Nedersaksenlijn graag actief op het netvlies.

Zorgelijk is de financiering van het openbaar vervoer. Vorige week deden de provincies een dringende oproep aan het Rijk de extra ondersteuning vanwege corona niet stop te zetten. Een vangnet blijft voorlopig nodig om de bestaande OV-voorzieningen in de benen te houden. Kan de gedeputeerde al aangeven hoe er van rijkswege op deze oproep gereageerd is?

En dan nu natuur en landbouw en stikstof. Al decennia is de trend in ons land: meer groei, meer spullen, meer reizen, luxere producten, enzovoort. We consumeren ons een hoedje en amuseren ons tot we ons doodvervelen. Onze kledingkasten puilen uit. Als we zat zijn van onze meubels kopen we nieuwe. We rijden voor onze vakanties duizenden kilometers of stappen in het vliegtuig. We kopen ons voedsel het liefst zo goedkoop mogelijk. Voorzitter, ik ben mij pas laat in mijn leven bewust geworden van de kwalijke gevolgen van dit gedrag. En dat geldt voor velen met mij. We dragen een gezamenlijke schuld aan de uitputting van de aarde en we zullen de gevolgen hiervan dus ook met z’n allen moeten dragen.

Daarom is het onbegrijpelijk dat er op 10 juni een brief van het kabinet kwam waaruit deze gezamenlijkheid niet of nauwelijks bleek. Natuurlijk wisten we allang dat er een groot stikstofprobleem is in ons land. Dat er fors moet worden bijgestuurd heeft onze fractie dan ook totaal niet verrast. Maar dat er niet meteen een plan voor alle sectoren is gekomen vinden we kwalijk.

In Overijssel is de afgelopen twee jaar een start gemaakt met gebiedsgericht zoeken naar oplossingen. Maar de oplossing lijken op dit moment verder weg dan ooit. De uitersten in het debat laten zich luidkeels horen, maar dat helpt ons geen steek verder. Hoe komen we hier uit?

Ik las in het Nederlands Dagblad over het zachte midden. “Dat het zachte midden aan kracht wint.” Die zin trof mij. Want dat is precies wat we nodig hebben.
En dat zachte midden ís er. Mensen die proberen de genuanceerde waarheid te blijven spreken. Mensen die niet vervallen in oneliners of in ontkenning van de grote problemen in de landbouwsector. Mensen die uit hun standpunten komen en proberen de ander te begrijpen. Mensen die dóór willen, maar dan wel op een manier die volhoudbaar is, een manier die brede welvaart brengt in plaats van kortstondige economische voorspoed. Mensen die daar hulp bij nodig hebben én zekerheid over de houdbaarheid van de gekozen richting.

Dat midden moeten we actief zoeken, opnieuw stem geven, en groter maken. Onze fractie steunt de lijn van GS om de gebiedsgerichte aanpak voort te zetten zoals we deden. In herkenbare gebieden waar mensen elkaar kennen, die samen willen zoeken naar oplossingen.

Voorzitter, laten we het uiterste doen om dit midden opnieuw te zoeken en niet langer de taal van opruiing maar van verzoening te spreken. Ik roep ook alle andere partijen in deze statenzaal daartoe op."