In onze bodem zit veel meer dan we ons beseffen. Ze bestaat uit verschillende lagen variërend van zand, klei gesteente met water. Daarop bouwen we huizen, leggen kabels en leidingen in de grond, graven tunnels, halen delfstoffen op als zout, olie en gas en gebruiken aardwarmte voor verwarmingen van gebouwen en kassen. De ondergrond is hot, het vergroot onze ruimte, maar de drukte er in neemt er ook toe. Ook de drukte er om heen wordt steeds groter, want de ondergrond wordt gebruikt voor opslag en de winning van delfstoffen brengt de grond in beweging. Aardbevingen en verzakkingen leiden tot schade aan gebouwen, wat verregaande implicaties heeft op het woongenot. Je kunt dat je eigenlijk alleen goed beseffen als je het overkomen is. Het nadenken daarover is voor een moment confronterend, maar het er in leven is dat dagelijks. Dat levert terecht protest op. Het is echter ook omgeven door dilemma’s. Aan de ene kant halen we van alles uit de grond wat ons leven comfortabel maakt en aan de andere kant worden we op een ander manier in ons comfort geschaad. Wat heb je aan een warm huis, als er gaten en scheuren in zitten?

We weten dus dat we behoedzaam om moeten gaan met wat we uit de grond halen en er ook weer in stoppen. De overheid heeft hierin een grote bemoeienis en het is dan ook dat allerlei politieke partijen hierover hun mening hebben en ventileren. Zo geldt dit ook voor de ChristenUnie en in het bijzonder in de provincie Overijssel. Kwesties die in deze provincie spelen betreffen vooral de opslag in de ondergrond. Eens waren er gasvelden, maar die zijn uitgeput en grondeffecten hebben daarvan nauwelijks plaatsgevonden. Wel is er nog sprake van zoutwinning, waardoor grondverzakking van oude cavernes nog mogelijk is. Het vullen van de lege zoutcavernes en lege gasvelden staat volop in de discussie in de provincie Overijssel. De zoutcavernes met gasolie en de gasvelden met afvalwater afkomstig van de oliewinning in Schoonebeek.

Vooropgesteld: de ChristenUnie is een partij die zo snel mogelijk de transitie wil maken naar duurzame energie. Haar drijfveer daarin is dat we als mensen een taak hebben om de schepping op een goede manier te beheren. We mogen deze benutten, maar in de figuurlijke zin niet uitputten. Alles wat vervuild in lucht, grond en water willen we dusdanig beperken dat het onze gezondheid op korte en lange termijn op geen enkele manier schade toebrengt. We hebben echter een grote vraag naar energie. Wind, zonne- en biogas energie zijn daar bij lange niet toereikend voor. Als we in 2023 streven naar een reductie van 20% dan zullen we nog steeds 80% fossiele brandstoffen gebruiken. Fossiele brandstoffen zijn zo onaantrekkelijk omdat ze vervuiling met zich meebrengen. Bij delving, transport en verbruik. Het feit dat we ze gebruiken geeft aan dat we er waarde aan toekennen, maar ook (nog) geen alternatieven kunnen gebruiken. Maatschappelijk is echter bijna elke vorm van energie uit de boze. Kernenergie is gevaarlijk, olie vervuilend, gaswinning brengt aardbevingen met zich mee, steenkool en houtstook hebben een hoog CO2 gehalte, windenergie is horizonvervuilend en brengt geluidshinder, biostoffen (teelt en mest) putten de grond uit en vragen veel transportbewegingen, geothermie is beperkt toepasbaar, waterstof is kostbaar en bewerkelijk. Alleen zonne-energie is schitterend, in positieve en soms negatieve zin. Dat betekent keuzes maken en belangen afwegen, zolang we toch die energie nodig hebben en willen gebruiken. Het is begrijpelijk dat als dit vervelende consequenties heeft en het grenst aan je achtertuin je die liever doorschuift naar verderop, maar daar leeft de ander.  Verbruiken heeft dus altijd consequenties. Stoken gaat niet zonder roken.

Hoe staat nu de ChristenUnie in de discussie van de afvalwaterinjecties in Twente, als gevolg van de oliewinning in Schoonebeek?
Die afvalwaterinjecties bestaan uit het injecteren van de oude en lege gasvelden met grondeigen stoffen (water/stoom) vermengd met een beperkte hoeveel chemische stoffen om de olie dun genoeg te krijgen om te winnen. De risico’s die daarbij spelen zijn het lekken tijdens het transport en injecteren en het effect van de injectie op aardbevingen. Dat lekken heeft zich enige tijd geleden voorgedaan, waardoor de oliewinning stil is gelegd. Nader onderzoek in de transportleiding heeft meer risico’s daarop naar voren gebracht, waaraan de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) momenteel werkt. Van aardbevingen als gevolg van waterinjectie is weinig bekend. Dat kan te maken hebben met dat de bieden weinig seismische activiteit kennen, maar ook met dat de injectiedruk lager is dan de van nature heersende druk.

De ChristenUnie Overijssel wil uitgaan van feiten, temeer daar zij afwijzing tegen elke afzonderlijke vorm van energiewinning of opwekking als niet realistisch beschouwt. Zij heeft in de PS vergadering van oktober tegen een motie gestemd om de minister te vragen de vergunning in te trekken voor het injecteren in de lege gasvelden door de NAM c.q. als provincie daar zelf stappen in te ondernemen. Ze had daarvoor de volgende gronden:

• De motie daartoe was niet voldoende goed onderbouwd.
• Ten tijde van de motie was het onderzoek naar de vermoedelijke gevolgschade aan woningen rondom het gebied nog niet bekend.
• Een door de staten zelf gefiatteerde onafhankelijke begeleidingscommissie om nader onderzoek te begeleiden naar effecten van injectie en communicatie naar omwonenden verliest in zekere mate haar onafhankelijk door haar een standpunt op te leggen.
• Het feitenonderzoek waardoor in een motie gevraagd door GroenLinks en unaniem ondersteund door de staten werd daarmee overruled.
• De vergunningsbevoegdheid ligt in handen van de minister en naar de publieke opinie toe wordt nu de indruk gewekt dat de provincie die kan tegen houden.
• De minister zal, gezien ook de eerdere discussie die hij gevoerd heeft over de gaswinning, slechts afgaan op feiten. Daartoe ontbreekt het nog voldoende.
• De NAM is in het bezit van de vergunning tot 2017. Voor zover er zich geen calamiteiten voordoen blijft de NAM haar rechten behouden. Dat de Staten deze tussentijds kan intrekken is een utopie en onjuiste voorstelling van zaken. Nogmaals de minister is beslissingsbevoegd.

Wil de ChristenUnie dan dat de waterinjecties doorgaan? Nee, liever niet en niet zondermeer. Er zal naar alternatieven gekeken moeten worden. Zolang die er nog niet zijn, niet alleen na onderzoek, maar ook niet operationeel werkend, is de verwachting dat de afvalwaterinjecties hervat zullen worden. De NAM heeft dit al aangekondigd. Nu echter de oliewinning stil ligt is het voor de discussie met de minister, maar ook de omwonenden vereist de feiten te kennen en te accepteren.

De ChristenUnie vraagt van de NAM tot die tijd uiterst zorgvuldig te communiceren en te overleggen voordat de NAM zelf verdere stappen neemt. Tevens heeft ze de NAM te kennen gegeven dat waar Overijssel geen enkel (economisch) gewin heeft bij de oliewinning, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Schoonebeek, zij zich coulant opstelt naar omwonenden, ook al blijkt dat zij niet de veroorzaker is van geconstateerde schade aan de woningen. Nu de rapportage daarover bekend is heeft de NAM zich ook in die zin uitgesproken.