Bijdrage ChristenUnie Overijssel verwoord door Jan Westert Fractievoorzitter.

Lof
Lof voor GS en in hen voor de ambtelijke organisatie. We mopperen er wel eens op, maar wat zouden we zijn zonder goede ambtelijke organisatie.

Voor de leden van GS:  de meeste van u hebben een ‘motie van treurnis’ overleefd. Dat moet je meegemaakt hebben om er sterker uit te komen.  

We hebben te maken met nieuwe trends en tegenstellingen. Die zorgen voor nieuwe en andere opgaven. Lof voor het Trendbureau. Zo’n spiegel moet je als politiek niet willen missen.

Nieuwe opgaven

De ChristenUnie ziet deze P-nota vooral als een vooruitblik naar een nieuwe opgaven. De perspectiefnota zoemt in op: energietransitie, klimaat, ‘vierde industriële revolutie’, participatie. Prima! Daarbij is vooral ook meer oog nodig voor de  ontwikkelingen die dieper ingrijpen in de samenleving van mensen: tegenstellingen tussen haves-havenots, arm en rijk, laag en hoogopgeleiden, stad en platteland. elite en volk, oud en jong. De ChristenUnie wil naast mensen staan, omdat we het belang van sociale cohesie en kwaliteit zien. Omdat we streven naar inclusiviteit, waar niemand buiten de boot valt.

Er ligt nog de motie CDA en ChristenUnie van vorig jaar om met elkaar het gesprek over die ontwikkelingen te voeren.

Nu staat het kansen-voorstel van € 210 miljoen als cofinanciering in de Perspectiefnota om het Rijk te porren in het kader van de regiodeals. Goed initiatief. De ChristenUnie zou in september graag een hoofdlijnendebat over voeren vanuit de gedachte: Wat zijn nu onze echte prioriteiten?  Kan het college dat toezeggen? Dat lijkt ons beter dan nu met een snel amendement een wegversmalling aan te brengen, zeg ik tegen de PvdA.

Hoop

De overheid moet hoop bieden aan mensen. Trends laten nieuwe tegenstellingen en verdeeldheid zien. Er zijn eindeloos breukvlakken te benoemen. De politieke opgave is werken aan perspectief en hoop. Ik ervaar politiek ook vaak als om de uitdaging heen lopen of het inspelen op consumentistische gevoelens. We maken de windmolen wat kleiner om de burger iets tegemoet te komen, leggen het fietspad om de boom heen, stapelen pilot op pilot, geloven in onderzoek na onderzoek. Maar de vooruitgang wordt er niet mee wordt bereikt, de risico’s worden er niet echt anders van. In de dagelijkse hectiek maken we er ons allemaal schuldig aan. Het vertrouwen van de burger in de politiek poetsen we er niet mee op…

Oude Israël

Laten wij bij het begin van de nieuwe periode letten op het oude Israël. Die kenden op zijn tijd heel gezonde reinigingsrituelen. Zo’n ritueel zou ook ons passen aan het begin van de nieuwe statenperiode. Met de dans die wij hier binnen uitvoeren en boeiend vinden, houden wij geen burger vast. Er wordt veel geëxperimenteerd met vernieuwing van bestuursstijlen. Trekken wij er voldoende les uit, waar het gaat om onze rolinvulling. De heer De Bree (PvdA) dient mede namens ons straks een motie in, waar het gaat over goed bestuur. Een uitstekende gelegenheid om op onze rol te reflecteren. We hebben een duaal bestel, maar werken vooral als oppositie en coalitie. Ik zekere zin is dat oud jargon in een tijd waar het gaat om meer coöperatief samenwerken en de samenleving aan zet.  

En ik koppel meteen daaraan de vraag aan: ‘Hoe staat het er voor met de staat van ons bestuur in Overijssel, als het gaat om bijv. ondermijning en criminaliteit, de kracht van het gemeentelijk bestuur en ontwikkeling van de meervoudige democratie? Verdient het geen aanbeveling om juist in ‘de staat van het Overijssel bestuur’ verslag te doen van die ontwikkelingen en bestuurskracht in Overijssel? Graag een reactie van het college?

Kwaliteit

De Perspectief-nota staat stil bij de ‘vierde industriële revolutie’, bij investeren in kennis en innovatie. Prima. Voor de ChristenUnie gaat het om meer. Het gaat vooral om de ‘kwaliteit van de samenleving’.  Die samenleving vraagt om een krachtige economie. Die economie begint niet bij de vierde industriële revolutie, maar bij de mensen die in die samenleving mee moeten kunnen doen. Hoe zorgen we voor een inclusieve economie, waar de waarde van de mens tot zijn recht komt? Hoe waken wij er voor dat onze welvaart niet ten koste van de ander of het andere gaat?

Niet de technologisch-economische revolutie maar de arbeidsmarkt is de  grootste opgave voor de komende jaren. We komen mensen te kort. Ze zijn niet goed opgeleid. Ze raken aan de zijlijn of zijn gedesillusioneerd. Sociaal onacceptabel, wat de CU betreft. Hoe organiseer je de energietransitie als je mensen tekort komt? Investeren in arbeid loont voor jong en oud. Tot nu toe is dat een bijproduct in het provinciaal beleid. Provincies gaan over de economie, gemeenten over de arbeidsmarkt. Maar economie en arbeidsmarkt is een integraal vraagstuk geworden.  Voor de CU is dat het economische thema van de toekomst. Zonder hoofd en handen geen economie.

We kenden een 1000 jongerenplan voor de jeugdzorg. Geweldig, overgedragen aan gemeenten en wegebt. De huidige krappe arbeidsmarkt maakt het mogelijk deze jongeren weer een kans en een opleiding te bieden zonder dat deze baan zwaar gesubsidieerd moet worden. Wil de provincie de mogelijkheden nagaan of er tussen gemeenten, ondernemers en jeugdzorgorganisaties op dit punt geen nieuwe afspraken kunnen worden gesloten. Ik hoor graag de reactie van GS hierop?

Kwaliteit is van toenemend belang. We investeren in nieuwe ontwikkelingen, maar het kwaliteitsmerk van ons ondernemen is het MKB.  Het MKB heeft te weinig een centrale plek in deze nota. Het is de motor van Overijssel. Ken het MKB dan ook die plek toe.  Als ik het snel scan kom ik één keer MKB tegen.

Kwaliteit zit ook niet in het vestigen van meer bedrijven van hetzelfde, maar in de koppeling aan thema’s als energie, klimaat en water en circulaire economie, de ontwikkelingen in de zorg, verduurzaming van het landschap. Verbindt die idealen en opgaven met de innovatieve economische uitdagingen. Zoek met innovatie de aansluiting bij hedendaagse samenlevingsvraagstukken.  

Vrijetijdseconomie

Overijssel zet in op versterking van de vrije tijdseconomie: meer mensen naar Overijssel. Marketing gaat over veel en massaal, het Vechtdal. Voor de Weeribben geldt in zekere zin hetzelfde, alleen in een andere taal. De CU zegt: wordt het geen tijd voor kwaliteit? Het Reestdal als een niche van rust, natuur en kunst, cultuur! Ik wil daar in september graag op terug komen.

Of geen nieuwe parken meer, als de oude verpauperde niet eerst wordt opgeruimd en gerevitaliseerd?  Daar ligt ook een geweldige sociale problematiek achter.

En waar heeft de markt van vergrijzing behoefte aan?

Streekcentra.

We concentreren veel beleid op de steden in Overijssel. Innovatief, aantrekkelijk, netwerkmogelijkheden, onderwijsvoorzieningen. Smart city.

Is er hoop voor het platteland en kernen daar? We kampen met vraagstukken van leegloop en leegstand en moeten alle krachten bundelen voor de leefbaarheid, terwijl een sterk landelijk gebied ook hard nodig is voor de toekomst van de stad.

Er zijn streekcentra en bedrijvige regionale kernen. Ze krijgen te weinig focus. Leefbaarheid van het platteland vereist dat we die streekcentra en regio’s op de kaart zetten en de voorzieningen behouden. Zo houden we mensen in de regio, voorkomen we dat mensen steeds verder moeten reizen tussen wonen en werk. We willen duurzame mobiliteit (fiets), maar vragen van mensen om steeds grotere afstand tussen huis en werk te overbruggen.

Als voorbeeld noem ik de stationsomgeving Hardenberg (een kern met een streekfunctie) met een streekziekenhuis, een ROC, maakindustrie van hoge kwaliteit. De moeite waard om te behouden en te versterken voor een gezond profiel van Noordoost Overijssel en idem Steenwijkerland, of andere regionale kernen met potentie. De visie op concentratie vraagt om herijking vanuit een duurzaam perspectief op leefbaarheid, wonen en mobiliteit. Niet alleen de  steden, maar ook sterke de regionale centra.  Vul de streekfunctie steviger in! Dat is de boodschap die de CU aan u wil meegeven? En waar het gaat om digitalisering, niet alleen de smart city vergt investering, maar ook de ‘slimme regio’.

En wat het concrete geval betreft: teveel hangt af van de bereid van ProRail, terwijl investeren in een stationsomgeving een breder belang dient dan waar deze organisatie voor staat.  Ik hoor graag uw antwoorden?  Dat brengt mij bij een concrete vraag aan de heer Boerman: qua spoor kiest u voor het visgraat model? Past daar niet een fijnmaziger netwerk aan stations bij? Nieuwe stations (Stadshaghen maar niet meegeteld) komen moeizaam tot stand. Station Staphorst staat als acht jaar in de steigers. Acht jaar!  Waarom duurt het allemaal zo onmuunig lang? Bij de herijking van de OV-visie en duurzaamheid zijn stations en spoorverbindingen belangrijker geworden, en nu de realisatie. In elk geval de motie elektrificatie Almelo-Mariënberg. De ChristenUnie vindt dat daar werk van moeten worden gemaakt, voordat er een nieuwe concessie aan de orde is.

Energietransitie

De ChristenUnie wil stappen op duurzaamheid en energietransitie. We vragen om tempo, tempo … en tempo. Verspillen we onze energie niet aan teveel kleinschalige projecten en pilots. Collega Stelpstra wil graag in de commissie met u aan de slag naar versnelling en ook de discussie over nieuwe vormen  en bijv. windenergie met meer windkracht te voeren. Gasloos leven vraagt om alternatieven, maar dat bereiken we niet in het huidige tempo. Tot 2023 hebben we als een speer te gaan! Hoe gaat de gedeputeerde dat realiseren, of kunnen we het percentage beter afwaarderen? Eveneens een vraag over de circulaire economie. Er zou een brief komen met beleidsvoorstellen in het afgelopen voorjaar. De brief is er nog niet? Wat is het probleem?

Orgels en statenzaal

De ChristenUnie hecht aan een stevig cultuurbeleid met een brede spreiding, waarmee de inwoners breed worden bediend. Het zou goed zijn om de vanzelfsprekendheden in Overijssel op dat punt goed te evalueren en vernieuwing ruimte te geven. Hoe ziet het college dat? Dat geldt ook voor evenementen. Ik nodig het college uit het huidige beleid van beeldbepalende en kleinschalig-bovenlokale te evalueren. Mogelijk dat sommige kleinschalige evenementen beeldbepalender zijn dan die nu als zodanig staan genoteerd bijv. de sleepbootdagen Hasselt. Ik dien ook een motie in over monumenten en orgels, mede namens het CDA, D66, VVD, SGP en GroenLinks. Wat betreft orgels heeft een plan uit 2008 weer een nieuwe impuls nodig.

Met de oude statenzaal zouden we meer moeten doen, omdat de democratie en de waarde van de rechtsstaat onderhoudt behoeft.  Ook daar kom ik met een breed gedragen motie.

Interim-CdK

Voorzitter, mijn slot is tot u gericht. Een interim-bestuurder. Goed voor één Perspectief-nota! Het was even wennen! Strak in de leer qua vergaderorde.  Op uw strepen staan als CdK en als een grand old man, die ons gedoe ook wel wonderlijk vindt. Het dualisme zou door u niet zijn uitgevonden, want het past in uw visie niet bij de provincie. Daar moet u  nog eens een lezing bij het Trendbureau over houden.  Ter gelegenheid van uw korte leiderschap heb ik een passend presentje bedacht uit de wereld van de katholieke barmhartigheid en in lijn met mijn gedachtengoed over dienstbaar leiderschap: Franciscus van Assisi en Andermans voeten wassen. Namens de ChristenUnie geef ik u die ter overdenking graag mee. Het was ons een genoegen.

En aan ons allen, hou ik Prediker 11 voor: “Durf risico’s te nemen, je kunt er later voordeel van hebben. Maar ga wel verstandig om met wat je hebt.. Wie alsmaar op de wind let komt aan zaaien niet toe, wie naar de wolken blijft kijken, kan de oogst nooit binnenhalen.” Of in een hedendaagse variant: “Wie na elk onderzoek een nieuw onderzoek wil om het vorige te bevestigen, zorgt voor beleid dat niet wordt gerealiseerd.” Dat leek mij een aardige boodschap voor reflectie op ons acteren.