Op 6 mei voerden Provinciale Staten het debat over de verkoop van Essent. In de afgelopen maanden hebben Provinciale Staten bijeenkomsten gehouden om optimaal geïnformeerd te zijn over de ins en outs van de verkoop van Essent. Maar dan komt het moment dat de overwegingen moeten uitmonden in een keuze. Het heeft ons de nodige hoofdbrekens gekost. Alles overwegende hebben we uiteindelijk met de nodige moeite ingestemd met verkoop. De ChristenUnie acht het niet verstandig dat de provincie Overijssel (de overheid dus) aandeelhouder blijft van een multinationaal, commercieel bedrijf. Wel hebben wij de eis gesteld dat de investeringen van RWE in duurzaamheid die bij de overname van Essent in een convenant zijn overeengekomen, juridisch afdwingbaar zijn. Samen met CDA en PvdA heeft de ChristenUnie daarvoor een motie ingediend.

Uiteindelijk hebben 4 fractieleden voor de verkoop van Essent Productieleveringsbedrijf gestemd en 1 lid tegen. Hieronder vindt u de complete bijdrage van woordvoedrer Marjan van der Bent.

Voorzitter,

Bij het begin van de discussie over Essent, nu een jaar geleden, kreeg ik het beeld voor ogen van de centrale van Harculo, bij Zwolle - Zuid, u weet wel die 4 pijpen die je vanaf de Lemelerberg bij mooi weer  kunt zien. Daar wordt stroom opgewekt en die gaat via de hoogspanningsleiding en het netwerk  naar de stopcontacten in onze huizen. Dat doet Essent in Overijssel.

Dat dacht ik dus,

Maar de centrale Harculo is niet van Essent, ook niet van Nuon, maar van Electrabel, een onderdeel van de GDF_Suez groep (een deels Franse onderneming), die in Nederland nog 7 centrales exploiteert. Ik noem dit voorbeeld omdat hieruit blijkt dat beeld en werkelijkheid in dit dossier door elkaar lopen.

De ChristenUnie heeft in de afgelopen maanden gemerkt dat Essent een multinational is, in 2008 een omzet draait van ruim 9 miljard euro, een resultaat behaald heeft van 997 miljoen euro  en aan Overijssel een voorlopige dividenduitkering van 83 miljoen euro doet. Het zijn cijfers die er niet om liegen. Het geeft inzicht in de schaal waarop Essent opereert. Dat wordt nog vergroot door het feit dat bijvoorbeeld Essent Trading in Geneve een kantoor heeft waarin 300 financiële experts van over de hele wereld op het gebied van gas- en elektriciteitshandel werken. De In- en verkoop, koerswinsten,  termijncontracten en alles wat daarmee te maken heeft wordt daar bepaald. Daar wordt de winst gemaakt. Nederland was als vestigingsplaats voor dit bedrijfsonderdeel niet interessant genoeg.

Hoe zo, een nederlands bedrijf?

Ook de risico’s die in de loop der jaren genomen zijn met de Cross Border Leases in het buitenland zijn de ChristenUnie een doorn in het oog geweest. Hierbij hebben de deelnemende partijen bewust de randen van het wettelijk speelveld opgezocht.

Een ander aspect vormt de splitsingswet.

In 2006 heeft de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie bij monde van de heer Slob erop aangedrongen om de splitsingswet aan te houden tot er op Europees niveau duidelijkheid was. Die duidelijkheid is er nu, maar o wat heeft Nederland z’n vingers gebrand aan het Level Playing Field; dat hoeft er nu in Europees verband niet te komen: Alleen Nederland gaat zijn energiebedrijven splitsen, omdat onze overheid dat zelf notabene  in juni 2008 definitief in nationale  wetgeving heeft vastgelegd.

De effecten van de schaalvergroting en de splitsingswet zetten dus onze provinciale rol als aandeelhouder onder druk. Daarom heeft de ChristenUnie  in juni 2008 ingestemd met het voornemen over te gaan tot verkoop van Essent.

Een volgende stap is dan de beoordeling van de overname kandidaat RWE.

De keuze voor RWE heeft ons  voor wat het tijdstip en het bedrijf betreft verrast. De verkoopplannen hadden wat ons betreft nog wel even mogen wachten. Maar het bod ligt nu voor.

Na de Commissievergadering van 15 april blijven we nog met een drietal vragen zitten die u kunt aanmerken als wensen en bedenkingen.

a. de duurzaamheid: dit is voor de ChristenUnie een zwaarwegend punt: Is de inhoud van deze notitie gelijk aan de inhoud van het convenant dat RWE met de Rijksoverheid afsluit? Worden in het convenant ook bedragen genoemd? Is het convenant juridisch afdwingbaar?

b. het feit dat RWE economisch eigenaar wordt van de kerncentrale Borssele.. De nieuwe notitie over EPZ heb ik pas vanmorgen in kunnen zien. Daarom wil ik de Gedeputeerde verzoeken om nu nog een mondelinge toelichting te geven. Hoe is de mening van de Minister over de nieuwe notitie van EPZ?

c. de goedkeuring van het splitsingsplan. De gedeputeerde gaf aan dat op 9 april de Energiekamer akkoord heeft gegeven en dat de  Minister 6 weken de tijd heeft voor haar reactie.  In de SALE EN PURCHASE AGREEMENT (SPA) is echter de voorwaarde opgenomen dat Essent een vergoeding van de gemaakte transactiekosten (inclusief financiering) aan RWE betaalt in het geval Essent de splitsing niet heeft gerealiseerd

Voorzitter, deze drie punten markeren we als wensen en bedenkingen. 

Een ander gevolg van de splitsingswet is dat de provincies zonder meer aandeelhouder worden van Enexis, het netwerkbedrijf. De ChristenUnie heeft voortdurend gepleit voor een sterk netwerkbedrijf, dat storingen snel oplost, zwaardere aansluitingen voor bedrijven op zeer korte termijn voor elkaar maakt en investeringen realiseert voor het transport van duurzame regionaal  opgewekte energie.

De ChristenUnie heeft ook de maatschappelijke onrust gemerkt. Die was er ineens in januari. De kranten stonden er bol van, het was het gesprek van de dag. Ook in onze eigen kring hoorden we de vragen: waarom moet dat allemaal, wat gebeurt er met duurzaamheid, waarom nou net RWE, die bruinkool dat is toch niet wat, dollartekens in de ogen. Al weer een Nederlands bedrijf dat verkwanseld wordt enz. enz.

Dat vraagt om een grondig onderzoek naar de gang van zaken. En daar hebben we mee geworsteld. Het was soms de ene week ja en de andere week nee. De verantwoordelijkheid woog en weegt ons zwaar.

Voorzitter, na dit alles opgemerkt  te hebben komen we tot een opsomming van argumenten die geleid hebben tot onze besluitvorming

1. Voor de ChristenUnie rijst de vraag  of wij als provincie nog in staat zijn in een dergelijk grootschalig bedrijf dat als een multinational opereert onze rol als aandeelhouder op een verantwoorde en deskundige wijze te vervullen. Nee dus, dit kunnen wij niet.

2. Wij worden als provincies geconfronteerd met de gevolgen van de splitsingswet  en  met de rug tegen de muur gezet. Het is een illusie te denken dat de splitsingswet wordt teruggedraaid en al helemaal niet op korte termijn.

3. Het bod van RWE is goed te noemen; de hoogte van het bod past bij de overname van een sterk bedrijf als Essent. Goede garanties, ook voor werkgelegenheid, in deze tijd van groot belang, Ook de vakbonden en Centrale Ondernemingsraad zijn akkoord.

4. een ander belangrijk punt is dat wij eerlijke informatie willen geven aan onze burgers. Je kunt wel de suggestie wekken dat we als provincie invloed hebben op de elektriciteitsprijs, maar de werkelijkheid ligt toch wel even anders.

5. door de vrije energiemarkt kunnen we niemand verplichten om stroom af te nemen van Essent. De consument heeft keuzevrijheid! Op de Energiewijzer, een vergelijkingssite namens de overheid over de rechten van de consument vond ik 25 energieleveranciers die in Nederland gevestigd zijn!

6. Twijfels hadden we ronduit over het verleden van RWE, de inzet op duurzaamheid,  het beleid rond de kerncentrale Borssele, en de gewenste schaalvergroting.

7. tenslotte: stel dat Essent niet verkocht wordt, dan wordt de provincie aandeelhouder van twee bedrijven: het productieleveringsbedrijf en het netwerkbedrijf: Dat verzwakt uiteindelijk beide bedrijven en op termijn trekken we dan op alle fronten aan het kortste eind.

Voorzitter, dit alles  overziende maakt dat de ChristenUnie neigt tot instemmen met de verkoop van het ProductieLeveringsBedrijf Essent aan RWE. Dit besluit valt ons zwaar. Wij zijn geen partij van ongebreidelde schaalvergroting en we gaan niet voor de maximale winst. Maar de gevolgen van tegenstemmen kunnen we ook niet voor onze rekening nemen.

We moeten weer terug naar de Overijsselse schaal.

Dat is onze hoofdconclusie:

Terug naar de Overijsselse schaal 

Hoe de ChristenUnie dat voor zich ziet?

De Provincie kan bij uitstek een regisserende en coördinerende rol spelen bij het stimuleren en faciliteren van duurzame decentraal opgewekte energie:

Dat is rentmeesterschap op Overijsselse schaal 

Er zijn veel regionale initiatieven: de tuinders in de Koekoek, de ROVO, Twence, de bio-ethanol fabriek in Hardenberg enz. Daar ligt onze toekomst; door projecten van decentrale duurzaam opgewekte energie worden we minder afhankelijk van fossiele brandstoffen.

Ook als actief aandeelhouder van het netwerkbedrijf  Enexis kan onze Provincie nog een behoorlijke slag slaan. Dan hebben we het weer over het Provinciaal Belang van Overijssel.

Want zonder netwerk geen transport van stroom!

Provinciale Staten 6 mei 2009

Marjan van der Bent – van den Hout,

Statenlid ChristenUnie Overijssel

Woordvoerder Essent